هیئت علمی گروه طراحی و چاپ پارچه، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر ایران، تهران ، a.mafitabar@art.ac.ir
چکیده: (14 مشاهده)
رشتی‌دوزی، یکی از رودوزی‌های ایرانی است که با قلاب‌دوزی نخ‌های ابریشمی بر ماهوت‌های رنگی به ویژه قرمز شکل می‌گیرد. هنری که با شهر رشت و دوره قاجار شناخته می‌شود. محصول نهایی این هنر در قالب پرده، سجاده، پرچم، رومیزی، غاشیه، اجزای تکمیلی پوشاک و دیگر مصارف جلوه می‌کند. تعدادی از پرده‌های رشتی‌دوزی قاجاری، با طرح کمیاب روایی/ داستانی شناخته می‌شوند. هدف مقاله پیشرو، جستجو در مضمون چنین پرده‌هایی است. با این پرسش که: پرده‌های رشتی‌دوزی عصر قاجار که با طرح‌های روایتگر تعریف می‌شوند، بر چه مضامینی دلالت دارند؟ این مطالعه تاریخی، با بررسی نوزده پرده رشتی‌دوزی روایی قاجاری سامان یافت که نمونه‌گیری آن به شیوه هدفمند بود. نتیجه این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تطبیقی نشان داد: در هر کدام از پرده‌ها، دو تا چهار واقعه روایت شده است. مضمون غالب پرده‌های رشتی‌دوزی به روایات دینی – مذهبی (نقاط اوج زندگی پیامبران بر اساس روایات قرآن کریم)؛ شاهانه، رزمی و حماسی (از پادشاهان تاریخی و شخصیت‌های اساطیری شاهنامه فردوسی)، عاشقانه و تغزلی از خمسه نظامی و هفت اورنگ جامی و تلفیقی: مضامین حماسی ـ عاشقانه (شاهنامه فردوسی و هفت اورنگ جامی) قابل تقسیم است. در روایات مذهبی، شرح وقایع زندگی پیامبران همچون حضرت سلیمان، یوسف، موسی و عیسی مقبولیت دارد. در داستانهای شاهانه، دو پادشاه تاریخی، نادرشاه و شاه‌عباس به موازات اسطوره رستم صاحب اعتبار هستند. محبوب‌ترین شخصیت، رستم و بیشترین تکرار برای خوان هفتم (مبارزه با دیو سپید) است. در رابطه با روایات تغزلی، اشعار خمسه نظامی همچون بهرام و گل‌اندام، خسرو و شیرین یا لیلی و مجنون از هفت اورنگ جامی اهمیت دارند و بر کاربرد این پرده‌ها در فرآیندی همچون نقالی صحه می‌گذارند.
شماره‌ی مقاله: 10
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهاي تجسمي
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
