دوفصلنامه علمی پژوهش هنر

Mendeley  

Zotero  

mokhtari Z. Typology of Geometric Arrays of Human Figures’ Apparel in the Mina`i Pottery of the 6th and 7th Centuries AH.. SciJPH 2020; 10 (19) :1-16
URL: http://ph.aui.ac.ir/article-1-795-fa.html

سفال‌های مینایی که در اواخر دوره سلجوقی و خوارزمشاهی زیر نظر استادکاران سفالگر و نگارگر تولید می‌شده، از لحاظ گستردگی طرح و نقش، متنوع‌تر از آثار ماقبل خود هستند. در این گروه از سفال‌ها، پیکره‌های انسانی، از جایگاه خاصی برخوردار بوده و به دفعات در آثار سفالی مشاهده می‌شوند. در پوشاک این نقش‌مایه‌ها، نقوش هندسی متنوعی استفاده شده که این ویژگی، سفال‌های مینایی را از حیث کاربرد طرح‌های هندسی، بسیار قابل توجه نموده است. مطالعه و بازشناسی انواع تزئینات هندسی در پوشاک پیکره‌های انسانی موجود در سفال‌های مذکور، هدف این مقاله به شمار می‌رود. در راستای دست‌یابی به این هدف، پرسش اصلی پژوهش چنین است؛ نقوش هندسی در پوشاک پیکره‌های ترسیمی در سفال‌های مینایی از نظر تنوع در ساختار و جایگاه ترسیم چگونه هستند؟ این تحقیق، توصیفی بوده و روش یافته‌اندوزی، بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای (سایت‌های اینترنتی، موزه‌های معتبر و غیره)، تهیه تصاویر و آنالیز نقوش سفال‌های مینایی به انجام رسیده است. روش نمونه‌گیری نیز بر اساس نمونه‌های در دسترس و متنوع بودن نقوش هندسی ترسیمی در پوشاک پیکره‌های انسانی است. نتایج یافت‌شده حاکی از آن هستند که تقریباً در اکثر لباس‌های پیکره‌ها در سفال‌های مینایی، از نقوش هندسی و بالأخص گره‌ها استفاده شده که تنوعی در حدود 30 نوع گره را شامل می‌شوند و گره "شش و تُکه"، از جمله پرتکرار‌ترین نقوش هندسی است. همچنین، از مطالعه نمونه‌ها درمی‌یابیم که تفاوت چندانی میان گره‌های استفاده‌شده در پوشاک مردان و زنان وجود ندارد و گویا هدف هنرمند، تأکید بر آرایه‌های هندسی، کاربرد این تزئینات بر روی البسه و ایجاد نقشی متفاوت از نقوش گیاهی بر روی پوشاک بوده که به زیبایی و با مهارت، به این هدف نائل آمده است.