دوفصلنامه علمی پژوهش هنر

مدارس و مسجد-مدرسه ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گونه‌های بناهای تاریخی در معماری عصر صفویه اصفهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. مسجد-مدرسه چهارباغ به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای علمی- مذهبی عصرصفویه و گنجینه‌ای از هنر کتیبه‌نگاری ایرانی- اسلامی درخور توجه بیشتری است. کتیبه‌های این بنا علاوه بر ساختار چشم‌نواز دارای محتوا و مضامین عمیقی است که نیاز به شناسایی و طبقه‌بندی صحیح دارد. پژوهش حاضر تلاش دارد با رویکردی نو، به مطالعه کارکرد کتیبه‌های این بنا در بازتاب تعالیم و عظمت پیامبر (ص) بپردازد تا زمینه پاسخ به پرسش اصلی پژوهش یعنی اینکه کارکرد رسانگی در کتیبه‌های مسجد-مدرسه چهارباغ چه جایگاهی داشته و بازتاب تعالیم و عظمت پیامبر (ص) در مضامین کتیبه‌ها شامل چه مواردی می‌باشد؟ فراهم آید. پژوهش حاضر از حیث روش، توصیفی-تحلیلی بوده و جمع‌آوری اطلاعات به شیوه میدانی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است، لازم به ذکر است که نمونه‌های موردمطالعه به‌صورت هدفمند انتخاب‌شده‌اند، همچنین روش تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها کیفی است. بخشی از نتایج پژوهش حاضر گویای آن است که با توجه به طیف مضامین، ماهیت بنا و جایگاه ویژه آن، کارکرد رسانگی کتیبه‌های این بنا به‌مثابه یک رسانه تاریخی-هنری در میان دیگر کارکردها شاخص‌تر است. همچنین مهم‌ترین پیام‌هایی که با محوریت پیامبر (ص) در ساختار و درون‌مایه کتیبه‌ها بازتاب می‌یابد شامل احادیث نبوی، سیاست مذهبی اسلام و شیعه با محوریت نبوت، ادعیه، الگوسازی از شخصیت پیامبر (ص) و مدح و ستایش ایشان در قالب‌های گوناگون است لازم به ذکر است که این مضامین بیشترین درصد فراوانی را در میان مضامین کتیبه‌های موردمطالعه در این پژوهش دارند و به لحاظ کیفیت اجرا و محل قرارگیری نیز بسیار بااهمیت است.