دوفصلنامه علمی پژوهش هنر

لچک‌وترنج ازجمله طرح‌هایی است که همانند سایر مناطق روی قالی‌های جمهوری آذربایجان و قشقایی‌های فارس نقش بسته است؛ قالی‌های این دو حوزه به‌لحاظ ساختار این نوع طرح، دارای شباهت‌ها و تفاوت‌‌هایی با یکدیگرند. مطالعه ویژگی‌های ساختاری یادشده می‌تواند علاوه‌بر آشنایی با نحوه طراحی قالی‌های لچک‌وترنج این مناطق، به شناسایی و ارزیابی هرچه بهتر ویژگی‌های بصری قالی‌های آنها نیز یاری رساند. در این تحقیق که با هدف شناسایی و معرفی ویژگی‌های ساختاری طرح لچک‌وترنج قالی‌های این دو منطقه صورت پذیرفته، تلاش شده تا به این سؤال اساسی پاسخ دهد: تأثیرپذیری احتمالی ساختار لچک‌وترنج قالی‌های قشقایی‌های فارس از لچک‌وترنج قالی‌های جمهوری آذربایجان در کدام بخش از ساختار این نوع طرح، بیشتر نمود یافته است. به‌همین منظور در این پژوهش که به روش توصیفی- تطبیقی انجام شده و اطلاعات آن به شیوه کتابخانه‌ای جمع‌آوری گردیده است، با انتخاب نمونه‌هایی از هریک از مناطق یادشده که به‌لحاظ ساختار، تطبیق‌پذیری بیشتری با یکدیگر داشته‌اند، پنج نمونه قالی و در مجموع ده نمونه انتخاب و موردتطبیق و ارزیابی قرار گرفت. مطالعه نمونه‌های انتخابی نشان داد، با وجود برخی تفاوت‌ها میان ساختار طرح لچک‌وترنج در دو حوزه موردبررسی، شباهت‌های چشمگیری به‌لحاظ ساختار میان آنها وجود دارد. این شباهت‌های ساختاری دربردارنده طرح ترنج؛ تعداد، شکل و نوع ترنج‌ها، ساختار طرح لچک؛ شکل و نوع لچک‌ها و هماهنگی میان طرح لچک‌وترنج به لحاظ شکل، اندازه و نقش‌مایه‌های موجود در آنهاست که میان قالی‌های دو منطقه مشاهده می‌گردد.