دوره 14، شماره 28 - ( 4-1403 )
جلد 14 شماره 28 صفحات 50-33 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Panahi Z, Sadati N, Kamandlou H. A research on The symbolic origin of cypress and vase motifs in the contemporary backrests of the Sangsar tribe. SciJPH 2024; 14 (28) :33-50
URL: http://ph.aui.ac.ir/article-1-1351-fa.html
URL: http://ph.aui.ac.ir/article-1-1351-fa.html
پناهی زری، ساداتی ناصر، کمندلو حسین. پژوهشی در خاستگاه نمادین نقوش سرو و گلدان در پُشتی‌های معاصر ایل سنگسر. دوفصلنامه علمی پژوهش هنر. 1403; 14 (28) :33-50
زری پناهی1 
، ناصر ساداتی*2 ، حسین کمندلو3
، ناصر ساداتی*2 ، حسین کمندلو3
1- دانش‌آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان.
2- استادیار، گروه آموزشی صنایع دستی، دانشگاه سمنان. ،n_sadati@semnan.ac.ir
3- مربی، گروه آموزشی فرش، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان.
2- استادیار، گروه آموزشی صنایع دستی، دانشگاه سمنان. ،
3- مربی، گروه آموزشی فرش، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان.
چکیده: (2195 مشاهده)
بافت فرش در ناحیه سنگسر به‌دلیل زندگی چادرنشینی، قدمتی کهن دارد. بافندگان سنگسری فرش‌های متنوعی را در ابعاد مختلف با طرح‌هایی همچون چهارفصل، لچک‌وترنج، زیرخاکی، بته‌ای، محرابی، تابلوفرش و مواردی مانند این‌ها، براساس نقشه و یا با الگوبرداری از پشتِ فرش‌های شهری در ابعاد مختلف، می‌بافند. در میان بافته‌های سنگسری، فرشی در ابعاد کوچک با نقوش متنوع جانوری و گیاهی بافته می‌شود که پُشتی نام دارد. نقوشی که بر روی پُشتی‌ها بافته می‌شود برخلاف آنچه در بین ایلات و عشایر مرسوم است، برگرفته از عناصر و تزیینات شهری است که مواردی مانند سرو، گلدان، محراب، گوزن، آهو یا پرنده را شامل می‌شود. بنابر آنچه بیان شد، سؤال‌های مطرح در پژوهش این است که بافندگان ایل سنگسر چه نوع ترکیب‌هایی از این نقش‌مایه‌ها را بر روی پُشتی‌های عشایری و روستایی ایجاد می‌کنند؟ و خاستگاهِ نمادین نقوش پُشتی‌های ایل سنگسر مربوط به کدام منطقه یا دوران تاریخی است؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعه میدانی و اسنادی صورت گرفته است. هدف از انجام آن، دستیابی به خاستگاه نقوش موجود در پُشتی‌های سنگسری است. یافته‌ها نشان می‌دهند الگوی اصلی این نقش، گلدان بوده که عموماً با سه گلدان بافته شده اما تعداد و اندازه سرو متغیر بوده است. بقیه نقوش، جانبی بوده و به‌تناسب کم و زیاد شده‌اند. اولین نمود سرو و گلدان، در یک نقشِ برجسته آشوری مشاهده شده که بعدها در دوره هخامنشیان و بعد از اسلام در هنرهای مختلف به‌ویژه فرش در دوره صفوی، از آن استفاده شده است. نقش‌مایه گوزن و پاژن در آثار یافت‌شده از عیلام، املش، حسنلو، زیویه، لرستان، کلاردشت و هنرهای سکایی و هخامنشی نیز، به کار رفته است. الگوی نقش‌مایه جانوری در کنار درخت زندگی، از تمدن سومری تا عصر قاجار در آثار صناعی دیده می‌شود. این احتمال که بافندگان عشایری و روستایی سنگسر به این الگوها دسترسی داشته‌اند بسیار کم است. شاید با تأثیرپذیری از مناطق شهرهایی همچون اصفهان، کاشان یا کرمان، این نقوش در بافته‌هایشان رواج یافته است. این نیز ممکن است که بافندگان عشایری و روستایی ساکن در این نواحی، الگوی اصلی به‌ویژه نقش گوزن و قوچ را در مناطق خود یا جنگل‌های استان مازندران دیده و به طراحان مناطق شهری مورد اشاره، سفارش داده‌اند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
