Fazlellahi S, Fahimifar A. A study of Dramatic Conflict in the Depictions of the Sacrifice of Prophet Abraham from the Timurid Period to the Qajar Period. SciJPH 2024; 13 (26) :51-67
URL:
http://ph.aui.ac.ir/article-1-1208-fa.html
فضلاللهی صفورا، فهیمیفر اصغر. مطالعه کشمکش دراماتیک در نگارههایِ قربانی کردن حضرت ابراهیم(ع) از دوره تیموری تا قاجار. دوفصلنامه علمی پژوهش هنر. 1402; 13 (26) :51-67
URL: http://ph.aui.ac.ir/article-1-1208-fa.html
1- دانشگاه کاشان ، saforafazlellahi@gmail.com
2- دانشگاه تربیت مدرس
چکیده: (1345 مشاهده)
روایت قربانی کردن حضرت ابراهیم از جمله فصول مشترک میان سه مذهب یهودیت، مسیحیت و اسلام است که علیرغم تفاوتهای روایی، اما گرانیگاه روایت بر یک محور مهم استوار شده است: «ایثار». این صحنه به دلیل اهمیت رواییاش موردتوجه بسیاری از نگارگران قرار گرفتهاست و عمدتاً در نسخ مذهبی یا تاریخی دوران تیموری (771 تا 911ه.ق) و صفوی (906 تا 1148ه.ق) میتوان این نگارهها را سراغ گرفت. پرسش بنیادین این نوشتار درباره چیستی ظرفیت نمایشی و کشمکش تصویری موجود در نگارههای قربانگاه است، مبنی بر اینکه چه عناصر نمایشی برای ایجاد کشمکش تصویری در نگارهها به کار گرفته شده است. این عناصر نمایشی، به فراخور لحظه پرتنش قربانی کردن؛ بر گرهافکنی، تعلیق و یا گرهگشایی نمایشی متمرکز شدهاند. هدف اصلی این نوشتار، بررسی قربانگاه اسماعیل به مثابه محل رویارویی احساسات، شک و تردید شخصیتها و کشمکش آنها با یکدیگر است. رویکردهایی از این دست کمک میکنند تا هر نگاره بهمثابه یک «متن»؛ خواه تصویری، خواه ادبی و خواه نمایشی، خوانده، تبیین و درک شود. در راستای چنین مطالعهای از صحنه قربانی کردن ابراهیم(ع)، ابتدا عناصر روایی کشمکش در این صحنه معروف شناسایی شده و سپس هر عنصر در جامعه آماری نگارههای نوشتار، بررسی شده است. روش به کار رفته در نوشتار پیشرو، روش توصیفی-تحلیلی بوده که ضمن آن از منابع مکتوب (اینترنتی و غیراینترنتی) و نگارهها در سایت موزهها و کتابخانههای مختلف استفاده شده است. از جمله نتایج این پژوهش، میتوان به شناسایی عناصر نمایشی در نگارههای موردبحث این نوشتار اشاره کرد که در آنها بحران، تعلیق و گرهگشایی دراماتیک شناسایی شدهاند. بهعنوان مثال نگارگر کوشیده است به کمک حالات بدن فیگورها مانند چشمان یا دستان بسته اسماعیل و یا لحظه چنگ زدن کاکل گیسوان اسماعیل توسط ابراهیم(ع)، بحرانی نمایشی را ترسیم کند. ضمن آنکه به کارگیری اشیائی نظیر کارد یا چشمبند، تنش دراماتیک صحنه قربانگاه را دوچندان کرده است. علاوه بر حضور شخصیتهای کلیدی؛ ترسیم پیکره شیطان، تمهید نگارگر برای نمایشِ تردید در این صحنه پردلهره بوده است. موقعیت جغرافیایی صحنه قربانگاه که به دو شکل منطقه کوهستانی و یا دشتی با گل و سبزه ترسیم شده، نمودی از صحنه قربانگاه بهعنوان یک صحنه نمایشی پردلهره و یا تجلیگاه امر قدسی است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
ادبیات و هنر