دوفصلنامه علمی پژوهش هنر

پوشاک نمایشگر آداب و عادات مردمان یک جامعه است و از طریق ویژگی​های موجود در خود، می‌تواند با انسانها ارتباط برقرار ‌کند. نوع پوشش بانوان، نحوه حضور آنان در عرصه‌های فرهنگی و فعالیت‌های اجتماعی را برمی‌تاباند. وقوع تحولات همه‌جانبه در اروپا در دوره قاجار و سفرهای ناصرالدین‌شاه به فرنگ و ارتباط ایران با غرب، آغازگر چالش‌هایی برای پوشاک بانوان قاجار شد. با این توصیف این سؤالات در ذهن ایجاد می‌شود که خصوصیات پوشاک بانوان به صورت لباس سنتی ایرانی، پیش از ارتباط با غرب و پس‌ازآن چه بوده است و روند این تغییرات، چگونه توصیف و تحلیل میشود. آنچه به عنوان هدف در روند این مقاله پیگیری می‌شود تطبیق و تحلیل نحوه پوشش بانوان قاجار با رویکرد به وضعیت سنت ایرانی، ورود به مرحله گذار و سپس تجدد غربی است و سرانجام روند این تغییر بررسی و تحلیل می‌شود. برای دستیابی به این منظور روش تحقیق به صورت کیفی (توصیفی - تحلیلی) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش تحلیل محتوایی انتخاب شده است. چارچوب نظری تحقیق بر اساس دو رویکرد سنتگرایی ایرانی و تجددگرایی غربی در قالب جامعه‌شناسی است. شناخت وضعیت گذار، در این میان ضروری به نظر می‌رسد. منابع تحقیق از راه مطالعات در کتابخانه و اینترنت تأمین‌شده است. نتایج حاصل از این مقاله، بررسی لباس بانوان قاجار را در سه بخش سرپوش، تنپوش و پاپوش در دو محور اندرونی و بیرونی نشان می​دهد. پوشاک در سه دوره سنت، گذار و تجدد غربی در بازه زمانی ابتدا تا انتهای دوره قاجار مورد بررسی و سپس تحلیل قرارگرفته است. در تحقیقات مشخص گردید که تنپوش و پاپوش اندرونی در دوره گذار و پوشاک بیرونی در دوره تجدد غربی دچار تغییرات شده است. با شناخت و تحلیل پوشاک بانوان قاجاری، درک تحولات در لباس​های امروزی بر خواننده هموار می​شود.