scientific journal of Pazhuhesh-e Honar
دوفصلنامه علمی پژوهش هنر
SciJPH
Art & Architecture
http://ph.aui.ac.ir
1
admin
2345-3834
2538-2853
10.52547/ph
2345-3834
fa
jalali
1397
6
1
gregorian
2018
9
1
8
15
online
1
fulltext
fa
بازیابی طرح و نقش پارچه های عصر فتحعلی شاه قاجار با استفاده از پیکرنگاری درباری
Restoration of the Design and Motif of the Textiles in the reign of Fathali Shah Qajar In view of Royal Figurative Paintings
هنرهاي تجسمي
هنرهاي تجسمي
پژوهشي
Research
<span style="font-family: tahoma;"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">هم</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">گام با پیکرنگاری درباری که در نیمه نخست قاجار، پویا بود و در دوره دوم با رواج طبیعت</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">نگاری از رونق افتاد، نساجی سنتی چنین مسیری پیمود و به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">رغم شکوفایی در ابتدای کار، در زمان پادشاهان میانه این سلسله با ورود پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های صنعتی، جایگزینی بیشتری یافت. به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">واقع در نیمه نخست این حکومت هم</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">زمان با فرمانروایی فتحعلی</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شاه، هنوز این هنر از نفس نیفتاده و هم</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">چون نقاشی این عصر، با آمیختگی هنر داخلی و خارجی، پیشتاز میدان رقابت بود. برای رهگیری طرح و نقش پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های آن روزگار، مقاله حاضر به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">دنبال این پرسش است: «چگونه می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">توان با مطالعه در پیکرنگاری</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های عصر فتحعلی</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شاه قاجار، نسبت به شناسایی طرح و نقش پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های رایج در آن دوره اقدام کرد؟». هدف مقاله آن است که به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شیوه تحلیلی</span></span><span style="font-size: 10pt;"><span style="color: black;">_</span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">تاریخی و با بررسی هفده مورد از پیکرنگاری</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های آن روزگار، نقش و طرح پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های متداول را بر اساس اصول هنرهای سنتی ایران شناسایی کند. البته مسلما به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">جهت بستر اصلی این پژوهش و جستجو در هنر پیکرنگار، طرح و نقش پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های انواع تن</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">پوش، بیشتر از دیگر گونه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های کاربردی موردریزبینی واقع می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شوند. نتیجه مطالعه نشان می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">دهد افزون بر پارچه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های بدون طرح و نقش، بیشتر منسوجات آن عصر از طرح</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های واگیره</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">ای، انواع قابی، محرمات و افشان بهره</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"> می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">گرفتند که معمولا با نقوش گیاهی آرایه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">بندی می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شد. در این بین، طرح</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های افشان و محرمات در طبقه عامه کاربرد بیشتری داشت؛ طرح افشان تقریبا با پوشاک زنانه و مصارف خانگی تعریف می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">گشت و محرمات، پوشش معمول خدمه دربار بود. به</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">عکس، انواع منسوج بدون طرح بیشتر در پوشش خاندان سلطنتی مجال ظهور می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">یافت و گاه با حاشیه</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">دوزی محرمات زینت می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">شد. طرح</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">های واگیره</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">ای و انواع قابی نیز با گستردگی بسیار، احتمالا در پوشش زن و مرد اقشار </span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">گوناگون جامعه مورداستفاده قرار می</span></span><span dir="LTR"><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;"></span></span></span><span style="font-size: 13pt;"><span style="color: black;">گرفت. </span></span></span>
The traditional textile art has passed a path along with the royal figurative paintings of the court<span dir="RTL">, </span>which was dynamic in the first period of the Qajar era<span dir="RTL">, </span>and it went out of progress in the second period<span dir="RTL">, </span>because of the flourishing of naturalism<span dir="RTL">. </span>Despite the boom at the beginning<span dir="RTL">, </span>the traditional textiles found many substitutes with the arrival of industrial fabrics in the middle of the mentioned era<span dir="RTL">. </span>While in the first half of this dynasty concurrent with Fathali Shah<span dir="RTL">’</span>s rule<span dir="RTL">, </span>this art had not been waned<span dir="RTL">, </span>and just like the art of painting in this era<span dir="RTL">, </span>it was leading the competition with the combination of both domestic and foreign arts<span dir="RTL">. </span>The present paper sought to answer this question: How can we try to recognize the design and motif of the common textile of that time by studying the royal figurative Paintings of the reign of Fathali Shah Qajar<span dir="RTL">?</span> The purpose of this article is to identify the design and motif of the common textiles of that time based on the principles of the Iranian traditional arts by the analytical<span dir="RTL"> – </span>historical method and by examining seventeen royal figurative paintings of that era<span dir="RTL">. </span>Certainly<span dir="RTL">, </span>because of the fact that the main focus of this research is on the figurative arts<span dir="RTL">, </span>it must be said that the design and motif of the textiles of clothes attract more attention than other applications of textiles<span dir="RTL">. </span>However<span dir="RTL">, </span>the results of this study suggest that in addition to textiles with no design and motif<span dir="RTL">, </span>most of the textiles of that era used the designs of Vagire<span dir="RTL">, </span>Ghabi<span dir="RTL">, </span>Moharamat<span dir="RTL">, </span>and Afshan that were usually decorated with the plant patterns<span dir="RTL">. </span>Among the mentioned designs<span dir="RTL">, </span>the designs of Afshan and Moharamat were more popular among the common people<span dir="RTL">. </span>Afshan design was defined by being used for women clothes and household uses and Moharamat design was the prevalent design in the clothes of the royal servants<span dir="RTL">. </span>On the contrary<span dir="RTL">, </span>various types of textiles without any further design appeared in the wardrobes of the royal family and they were sometimes decorated with Moharamat trimming<span dir="RTL">. </span>Moharamat and Ghabi designs were also widely used in the clothes of men and women of different classes of the society<span dir="RTL">.</span>
فتحعلی شاه قاجار, پیکرنگاری درباری, پارچه, طرح, نقش
Fathali Shah Qajar, Textile, Royal Figurative Paintings, Design, Motif
87
106
http://ph.aui.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-292-3&slc_lang=fa&sid=1
آمنه
مافی تبار
10031947532846003066
10031947532846003066
Yes
دانشگاه الزهرا
فاطمه
کاتب
10031947532846003067
10031947532846003067
No
دانشگاه الزهرا