اسماعیل نصری، حسام اصلانی،
سال ۹، شماره ۱۷ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
فن و هنر سفالگری عصر قاجار بهلحاظ شیوههای ساخت، تزئین، طرح و نقش، دارای مؤلفه ها و شاخصه ها، وجوه افتراق و اشتراک فراوانی با دوران قبل از خود بوده که در مطالعات باستانشناسی کمتر بدانها توجه و پرداخته شده است. مطالعه و بررسی ظروف سفالی دوره قاجار، افزون بر آشنایی با فرهنگ حاکم بر این دوره، شیوه های ساخت و تزئین بهویژه در خصوص نقوش بهعنوان اصلی تزئینی در سفالینه ها را آشکار می سازد. از اینرو، در مقاله پیش رو با مطالعه و بررسی تعدادی از سفالینه های عصر قاجار، شیوه های تزئین و نقوش بر روی ظروف سفالی بررسی می شوند. بر این اساس، هدف از این پژوهش، آشنایی با انواع نقوش بهکار رفته در سفالینه های مورد مطالعه و در نهایت، طبقه بندی این نوع نقوش است. در این پژوهش، نتیجه جستجوها به روش میدانی با مراجعه به موزه های داخلی (رضا عباسی، موزه ملی ایران، موزه آبگینه و سفالینه های ایران) و جستجو در وبسایت موزه های خارجی (ارمیتاژ، ویکتوریا و آلبرت)، به یافتن نوزده نمونه انجامید که بیشترین تعداد، از موزه آبگینه و سفالینه های ایران انتخاب شد. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و همچنین، بر بررسی میدانی استوار است. بدین معنا که ابتدا همه نمونه ها بهصورت میدانی و اسنادی گردآوری شده، سپس معرفی، تحلیل و در جداول ترسیمی، نقوش تزئینی، ویژگیها و شاخصهای خاص هر یک استخراج و تقسیم بندی شدهاند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند سفالگری دوره قاجار در عین تأثیرپذیری و تداوم سبک های سفالسازی دوران قبل، به نوآوری هایی در زمینه نقوش دست یافته که مختص به این دوره بودهاند.