اکرم ابراهیم زاده، احمد صالحی کاخکی،
سال ۹، شماره ۱۷ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
عصارخانه به‌عنوان یکی از مراکز صنعتی مهم در شهرهای بزرگ، از گذشته تا کنون، دارای ابعاد مختلفی است که در آن محیط کالبدی، ابزار و ادوات و دانش و علوم مرتبط با این صنعت، دست به دست هم داده تا محصولاتی از عصاره دانه های روغنی با چندین کاربرد تولید شوند. از آنجایی که تولید محصولات روغنی نیازمند زمان طولانی و نیروی کارآمد بوده و طی مراحلی طاقت‌فرسا حاصل میشده است، بنابراین، محصولاتی ارزشمند و نیازمند شرایط و وسایل نگهداری مناسب بودهاند. در این راستا، با توجه به نقش بسزایی که ظروف سفالی در عصارخانهها داشته‌اند، پژوهش پیش رو جهت پاسخ‌گویی به این سؤالات انجام گرفته است؛ ۱. ویژگی ظروف سفالی عصارخانه ها چیست؟ ۲. ظروف سفالی در عصارخانه ها چه نقش و کاربردی داشته‌اند؟ ۳. در طبقه‌بندی سفالینه ها، ظروف عصارخانه در کدام دسته قرار میگیرند؟ پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تاریخی و با تکیه بر منابع مکتوب و مشاهده تعدادی عصارخانه در استان اصفهان، ضمن برشمردن ویژگی‌های ظروف عصارخانه ها به‌ویژه سفال‌ها و خمرههای بزرگ حمل و ذخیره روغن، اشارهای نیز به نمونه‌های مشابه این ظروف از گذشته تا کنون داشته است. نتیجه پژوهش چنین حاصل آمد که ظروف سفالی عصارخانهها، دارای ویژگیهایی همچون نوع متفاوت لعاب، شکل و اندازه و خصوصاً کاربردهای متنوع در قسمت‌های مختلف عصارخانه هستند؛ به‌گونه‌ای که برخی جهت روغن گیری، داخل زمین و برخی جهت نگهداری، درون دیوارها جایگذاری میشده و برخی، ظروف ذخیره و حمل روغن بودهاند. بنابراین این ظروف، نوع خاصی از ظروف سفالی بوده که فقط برای مجموعه های کارگاهی تولید میشده و میتوانند به‌عنوان سفالینه‌های محلی برای مجموعه‌های کارگاهی معرفی شوند.
