مراکز مهم سفالگری در ایران سدههای ۴ و ۵ ه.ق. بوده و آثار سفالین تولیدشده در آن از نظر شیوه ساخت و نقوش به‌کاررفته جایگاه منحصربه‌فردی را داراست؛ متأسفانه از سوی پژوهشگران بومی و غیربومی موردتوجه درخور قرار نگرفته است. مطالعه و تشریح یکی از ابعاد مطالعاتی این سفالینه‌ها، ویژگی‌های تجسمی و بصری آن، در این تحقیق مدنظر است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و یافته‌اندوزی از طریق کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته‌‌است. نظر به اینکه سفال‌ساری آن‌گونه که باید شناخته و معرفی نشده‌است، ٌسؤال این‌است که دلیل تحلیل ساختاری سفال‌ساری که آن‌را نسبت به سایرین متمایز می‌کند، چیست؟ هدف کاربردی این مقاله، گونه‌شناسی و تحلیل سفال‌ساری در دو قرن۴ و۵ ه.ق. با نگاهی به روش ساخت، طراحی و نقش این سفالینه‌‌هاست. نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که در قرون ۴ و ۵ ه.ق. شاهد سبکی‌خاص در سفالگری منطقه، باعنوان سفالینه‌های رنگارنگ با لعاب‌گلی روی زمینه‌سفید هستیم که محققین آن را سفال‌ساری می‌نامند. از نظر فرمی، غالب آثار بشقاب و کاسه است که با لعاب‌شفاف پوشش داده‌شده‌اند و بیشتر نقش‌ها را به‌ترتیب پرندگان و سپس چهارپایان تشکیل داده که با دیگر نقوش‌گیاهی و تجریدی همراه‌شده‌اند.
